Ietwat weemoedig zo lijkt het wel, tuurt hij door de brievenbus. Reikhalzend kijkt hij uit naar de vertrouwde blauwe enveloppe. Tevergeefs, blijkt een paar seconden later. De tv-reclame van de belastingdienst laat er namelijk geen onduidelijkheid over bestaan: papier is écht passé. Exit blauwe enveloppe. Leve het digitale tijdperk! Je zou bijna denken dat ergens in Nederland een gigantische Holle Bolle Gijs staat die onder het mantra ‘Papier…hier…’ 24/7 aan het werk is.
De Belastingdienst is echter niet de enige die drastisch komaf maakt met het papieren tijdperk. Deze week plofte er namelijk een brief van Essent op de deurmat. De boodschap was van dezelfde strekking: ‘Voortaan ontvangt u uw jaarrekening alleen nog digitaal. U vindt die terug op ‘mijn Essent.’ De mailbox waaraan Essent zo fijntjes refereerde was ooit in een ver verleden aangemaakt en al jaren ongebruikt. Het wachtwoord en de gebruikersnaam waren ergens in de prullenbak van ons geheugen beland.
Het werd dus tijd om de digitale hulptroepen in te schakelen. Een bèta-neefje wilde gelukkig, ondanks zijn drukke baan, langskomen om een en ander in goede digitale kanalen te leiden. Maar hoe moet het, vroeg ik me die avond af, als je minder bereidwillige familieleden hebt? Of helemaal geen familie?
Aan dit soort vragen hebben de overheid en instanties uiteraard geen boodschap. ‘U hebt geen pc? Dan hebt u ongetwijfeld familie bij wie u terechtkan? Die hebt u niet? Vraagt u het dan maar aan de buurman. Die is zeker bereid zijn pc even aan u af te staan…,’ luidt de redenering.
Op het gevaar af geschaard te worden onder de noemer ‘mist aansluiting met de realiteit’ wil ik een lans breken voor minder digitalisering van de dienstverlening. Natuurlijk moet er ruimte zijn voor vooruitgang en natuurlijk besef ik dat we in het digitale tijdperk leven. Maar het lijkt wel of er anno nu, geen alternatief meer is: iedereen moet mee in de tomeloze digitaliseringsdrift. Zelfs negentigers worden verondersteld probleemloos de weg te vinden in het digitale labyrint. Een warme stem aan de telefoon in plaats van een blikkerig antwoordapparaat met keuzemogelijkheden lijkt tot een ver verleden te behoren. En ook de blauwe enveloppe is dus verworden tot een fel bevochten relikwie.
Soms vraag ik me af of onder ‘duurzaamheid’ (de verklaring voor de digitaliseringsdrift) niet ook een dosis gemakzucht schuilgaat? Gemakzucht die een hoop mensen dirigeert naar de zijlijn van onze maatschappij. Het zou mooi zijn als 2016 wat minder digitaal zou verlopen en wat meer aandacht voor het individu zou brengen.
Gerda Baeyens
Foto's:
