BERLICUM – Bijgaande foto geeft goed weer waar ik wat over wil vertellen: we zien een dotterbloem waarvan één bloem in bloei staat en één bloem in het ijs vastzit. Zoals in de Flora staat, is de dotterbloem zo ongeveer de eerste bloeiende moeras- en oeverplant en daarmee behoort de dotterbloem bij de vroegbloeiers. Als we allerlei aangeplante soorten – zoals bolgewassen – buiten beschouwing laten, dan is de dotterbloem samen met bijvoorbeeld het speenkruid één van de vroegst bloeiende soorten.
Elke plantensoort heeft een eigen patroon van groei en bloei; dat ligt vast in het genetisch materiaal van de soort. Tegelijkertijd spelen daar omgevingsfactoren ook een rol in: een verandering in temperatuur, of in de hoeveelheid en de lengte periode van daglicht, maar ook veranderingen in patronen van droog en nat brengen nieuwe groei en bloei op gang. Of om het naar dit voorjaar te vertalen: het warme en droge weer van de afgelopen weken heeft tot gevolg dat de natuur volop ‘wakker’ wordt, wat zich uit in een groeispurt en begin van de bloei.
En vervolgens ging dat de afgelopen week mis met de sneeuwval en de late nachtvorst. De vorst kan de bloemen of de bloesem aantasten (zoals op de foto te zien is) en in dit geval hielp de sneeuw een handje: het gewicht van de sneeuw maakte dat de bloem naar beneden gebogen is en nu kwetsbaar was voor de vorst. Voor alle duidelijkheid, we spreken van late nachtvorst omdat deze nachtvorst een laatste stuiptrekking is van de winter die is overgegaan in het voorjaar.
Van oorsprong inheemse planten zijn vaak wel zo robuust dat ze enige mate van vorst en sneeuwval aankunnen (zie de andere bloem op de foto) en anders hebben veel plantensoorten een verbazingwekkend herstelvermogen. De plant vertoont soms rond de zomer alsnog een korte bloei of gebruikt alle verkrijgbare energie om te herstellen en dan volgend jaar nog uitbundiger te bloeien.
Tegelijkertijd zijn heel veel tuinplanten die niet inheems van oorsprong zijn minder goed in staat zich tegen een dergelijke wisseling van temperatuur te weer te stellen. Een aantal narcissen is gesneefd door de sneeuw en de bloemen van de magnolia hebben van top tot teen het roze en wit ingeruild voor vuil bruin, veroorzaakt door het inwerken van de vorst op de bloemen.
En hoe jammer ook, de natuur richt zich weer op en het voorjaar gaat verder.
Kees van der Lee
Foto's:
